Wielka Podróż

Filozofia życia wyznawana i gęsto praktykowana przez szare elfy, zwłaszcza przez rdzennych mieszkańców północnych krain pustynnych. Jej zwolenników nazywa się z języka jalee Hanai - Wędrowiec. Jest powszechnie akceptowalna przez wyznawców innych religii, aczkolwiek samo postrzeganie bywa różne. Jedni uważają Wędrowców za ateistów, inni twierdzą, że ich bóg lub bogowie są po prostu mniej namacalni niż inni. Oni sami nie zagłębiają się w ten temat, utrzymując, że jest to jedna z tych odpowiedzi, które pozna się dopiero po skończonej Podróży. Zdaniem Wędrowców określanie boga lub bogów jest bezcelowe, niepotrzebne też jest ich czczenie, gdyż bogowie bez problemu mogą sobie poradzić bez żadnych wyznawców, a słanie modłów nie kwalifikuje śmiertelnika do dobrych lub złych. Akceptują koncepcję zwracania się o pomoc lub radę, w czym pomagają specjalne obrzędy, w większości bardzo proste i skromne. Ze względu na ten ciekawy kompromis ciągoty Wędrowców są akceptowalne w innych religiach i w większości nie patrzy się źle na ludzi próbujących żyć według tych zasad, o ile nie zaczynają otwarcie kwestionować swoich rodzimych bogów.

---

Anah Haal - Wielka Podróż - pod tą nazwą kryje się życie każdego elfa, jako całość, od momentu poczęcia do śmierci. Nie jest to jednak całość jego Istnienia, a tylko pewien etap, który ma miejsce akurat w świecie śmiertelników. Każdy rozpoczyna swoją Podróż od Kalee - Zesłania, jest to nic innego jak przyjście na świat, przy czym szare elfy uznają za początek życia nie narodziny, a moment poczęcia dziecka, nie jest to jednak formalny początek wędrówki, gdyż dziecko przebywające w łonie musi podążać Drogą swojej matki. Kalee stanowi osobne święto samo w sobie, ale zamknięte w obrębie rodziny. Na jego uczczenie w okolicy prawej kostki matki tatuuje się Eil - układ trzech gwiazd, które w danym czasie pierwsze pojawiają się nad horyzontem. Analogiczny tatuaż otrzymuje ojciec na lewej kostce. Zdobienie nóg symbolizuje niesienie dziecka własnymi siłami przez Drogę. Dopiero po przyjściu na świat - Illama - rozpoczyna swoją własną wędrówkę, choć jego własna jeszcze przez wiele lat jest podobna do życia prowadzonego przez rodziców. Illama jest bardzo ważnym momentem w życiu każdego elfa, to przy jej obchodzeniu szamani nakreślają przyszłą Drogę, którą powinien podążać. Rytuał odbywa się w pierwszą pełnię po narodzinach, ale wioskowy szaman przygotowuje się do niego dużo wcześniej; wielokrotnie odwiedza on rodzinę i spędza czas z niemowlęciem, by móc je poznać i dać się poznać jemu. W dzień przed świętem szaman wypala Tahe - święte zioła, dzięki którym może dostrzec odpowiednie znaki, które pozwolą mu wybrać Illasai dla dziecka - Kości Losu. Ułożone na czerwonych płótnach niemowlę zostaje obsypane swoimi Illasai, a ich kolejność od prawej do lewej rączki przedstawia jego Drogę. Symbole nanosi się w tej samej kolejności na ramiona dziecka w postaci tatuaży, początkowo wykonanych specjalnym barwnikiem nakładanym na skórę bez nakłówania, a dopiero po kilku latach prawdziwych. Środkowy znak, a zawsze jest ich pięć, o nazwie Naha znajduje się pomiędzy łopatkami i symbolizuje wewnętrze "ja". Na prawej dłoni znajdują się zmieszane ze sobą Naha ojca i matki oprawione w płomienny okrąg symbolizujący Kalee. Dwa kolejne znaki: Elya i Sira to dzieciństwo i młodość, po której następuje najlepszy czas, by poznać siebie i rozpocząć samodzielne życie. Znaki czwarty i piąty to Hora i Thela, czyli dorosłość i starość, która kojarzona jest nie tyle z mądrością, co spełnieniem. Po naniesieniu tatuaży, które odbywa się po południu, następują szykowania do radosnego świętowania przy świetle gwiazd razem z całą wioską. Brak pogodnego nieba nie jest uznawany za niepomyślny znak, wręcz przeciwnie, uważa się, że dzieci obchodzące Illamę w pochmurną lub deszczową noc będą miały w życiu bardzo ważne zadanie do wykonania. Kolejny punkt zwrotny to Ayoli, czyli odnalezienie swojego Towarzysza, z którym będzie się odtąd wspólnie podążać przez życie. Wybór ten jest bardzo ważny i należy go dokonywać ostrożnie, z rozwagą, gdyż oznacza złączenie ze sobą dwóch Dróg. Zabranie ze sobą niewłaściwej osoby uniemożliwia obojgu spełnienie swojej życiowej Drogi. Zaślubiny są uroczystym świętem w środku dnia, odbywają się zawsze w dzień pełni, której noc należy do młodej pary. Tradycyjnie ubierają się w srebrne szaty. Dzień wcześniej po środku klatki piersiowej obojga wykonuje się tatuaż utworzony z ich wymieszanych Naha otoczonych płonącym kamiennym okręgiem - całość nosi nazwę Ayahi i przedstawia związek od pierwszej miłości po śmierć. Ze względu na ścisły związek z dziećmi, bardzo źle patrzy się na elfy współżyjące ze sobą przed ślubem, jest to wyraz nieodpowiedzialności i narażenia ich na Karaam - niespełnienie. Podobne ryzyko pojawia się, kiedy ktoś zwiąże się z nieodpowiednią osobą. W wyjątkowych przypadkach dopuszcza się możliwość Ayemna - rozwodu, który wiąże się także z usunięciem tatuażu, po którym zostaje Aym - blizna w postaci tej prawdziwej, ale też pojedynczej, nieusuniętej kreski. Jest to często postrzegane jako wyraz hańby, wywołuje negatywne osądy i nieprzychylne spojrzenia. Ostatni moment życia to Hallana - odejście ze świata śmiertelników, kończy ono Podróż, choć nie kończy Istnienia. W dowolnym momencie życia elf może razem z szamanem wypalić Tahe, by poznać znak swojej śmierci. Na jego podstawie wykonuje się tatuaż na lewej dłoni - Hallaya - w postaci odczytanego znaku otoczonego przez kamienny okrąg, który symbolizuję samą Hallanę. Obrzędy pogrzebowe polegają na spaleniu zwłok w blasku księżyca, w ciszy. Prochy wsypuje się bezpośrednio do kamiennego nagrobka, którego płyta zawiera wyryte na sobie kolejno wszystkie tatuaże zmarłego, opowiadające jego historię. Ayahi pozostałego przy życiu małżonka otacza się kamiennym kręgiem, tworząc Ayahall. Wraz ze śmiercią jaźń opuszcza ciało i udaje się do innej krainy, zwanej Avaha. Za jej granicami losy śmiertelników nie są znane, lecz śmierć pasująca do wywróżonej jest ostatnim dowodem Nahany - spełnienia, a to zaś wiedzie do szczęścia - Hayan.

Tanane - Droga - jest opisana przez siedem tatuaży od swego początku do końca, oraz przez znaki uzupełniające odnoszące się do Towarzysza i dzieci, Jakle. Właściwe podążanie swoją Drogą uwarunkowane jest nie tyle odpowiednią interpretacją tatuaży, jak sądzą niektórzy, co raczej znalezieniem swojego miejsca na świecie. Służą do tego Nahana Al Atta - zbiór praw, którymi każdy Wędrowiec winien się kierować, by osiągnąć Spełnienie i Hayan. Drogę rozpoczyna Kalee, które jest równoznaczne z przybyciem Dheri do świata śmiertelników. Dheri lokuje się w łonie kobiety ogarniętej czystą miłością, co podkreśla fakt, że niezależnie od sytuacji, dziecko jest darem i nagrodą. Tam z pomocą rodzicielki kształtuje swoje Hai - cielesną powłokę, dzięki której będzie mogło odbyć Podróż. Przed tym wydarzeniem Dheri jest surowe, nieukształtowane, ale posiadające barwną osobowość, która jednak pozostaje ukryta. Dopiero przebycie Drogi pozwala mu poznać siebie i nauczyć się istnieć we właściwy sposób. Źle przebyta Droga zamyka możliwość osiągnięcia Nahany, a po Yaen - oczyszczeniu - Dheri otrzymuje kolejną szansę w innym świecie.

Dheriay - Istnienie - każde Dheri ma niezbywalne prawo do ciągłego istnienia, w które mogą być wplecione śmiertelne życia jako epizody. Istnienie rozpoczyna Kalee Haal - Wielkie Zesłanie, które jest jednym wspólnym początkiem wszystkich jaźni, kończy je natomiast Nahana. Właściwie nie jest to koniec, a ostatni etap, do którego dąży każde Dheri. Pojęcie jednak jest szersze niż losy śmiertelników; Wędrowcy wierzą, że każda żywa istota posiada swoje Dheri i nawet bogowie nie są w stanie przerwać ich istnienia, tak jak i sami są nieśmiertelni, mogą je co najwyżej przegnać. Czyn zmuszający jaźń do opuszczenia danego świata jest uznawany za największe plugastwo, jakiego można się dopuścić. Prawdopodobnie stąd też u tradycjonalistów bierze się wielka uprzejmość względem podróżnych przekraczających ich progi.

Dheri - Ja - jaźń, byt, wewnętrzna istota, ciężko jednoznacznie i jasno wytłumaczyć, co Wędrowcy rozumieją pod tym pojęciem, gdyż nie jest ono równoznaczne z "duchem". Mówiąc "ja", mają na myśli Dheri połączone z obecną powłoką, nieważne czy jest to śmiertelne ciało czy eteryczna dusza. Dheri jest tym, co określa Wędrowca jako jego konkretnie przez wszystkie stadia jego istnienia, niezmienne i niezbywalne, ukształtowane już na samym początku, ale przez większość czasu wymagające ciągłego odkrywania i zrozumienia. To trochę tak, jakby uczyć się patrzeć w lustro.

Lasai - Towarzysz - zwykle wybierany jest w okresie młodości lub dorosłości, partner życiowy, z którym elf wiąże się aż do śmierci. Wybór Towarzysza musi być trafny i przemyślany. Wędrowcy wierzą, że różne Drogi przecinają się i nakładają na siebie. Należy nauczyć się odróżniać jedne od drugich, by nie dokonać złego wyboru; to właśnie te drugie wiodą właściwych Towarzyszy i przyjaciół dla każdego. Od momentu związania obydwoje Lasai podążają Drogą wspólnie, od niej też odchodzą Tanane ewentualnych dzieci. Śmierć Towarzysza wciąż nie musi być bliska śmierci drugiego z nich, taka sytuacja świadczy o wymagającym losie, ale nie jest rzadkością. Po otrzymaniu Ayahall możliwe jest znalezienie nowego Towarzysza, choć niewiele elfów się na to decyduje, przynajmniej nie zbyt szybko. Prawnie nie funkcjonuje minimalny okres żałoby. Drugi tatuaż małżeński wykonuje się wokół tego już istniejącego w postaci kręgi, nosi on nazwę Ayahi Na. Teoretycznie możliwe są kolejne śluby na tych samych zasadach, ale niewielu się na to decyduje. Nazwy kilku kolejnych kręgów to: Ayahi Sar, Ayahi Maras i Ayahi Kai. Szamani zajmujący się tymi tatuażami otrzymują Saray - specjalne pozwolenie od mężczyzn na oglądanie ich kobiet.

Jakle - Dziecko - w dosłownym tłumaczeniu "ścieżka", co odnosi się do odgałęzienia odchodzącego od własnej Drogi. Dzieci są traktowane jak święty dar, wielka odpowiedzialność zesłana przez los, na którą nie każdy może sobie zasłużyć. Ich posiadanie to powód do dumy, ale też nakaz rozwagi. Tanane dziecka odgałęzia się od rodziców już w momencie narodzin, jednak przez długi jeszcze czas biegnie tuż obok, często też przeplata się i nakłada momentami. Stąd biorą się różnice i nieporozumienia, konflikty pokoleń. Mądry rodzic akceptuje odmienność Drogi swojego dziecka, jednocześnie starając się pomóc mu we właściwej jej interpretacji. Jedno z największych wyzwań dla niego to właśnie dodatkowa Tanane do zrozumienia oraz przekazanie tej wiedzy.

Karaam - Niespełnienie - wbrew pozorom, potknięcia w czasie życia nie muszą od razu przekreślać dobrego zakończenia. Karaam jest skutkiem niezrozumienia swojej Drogi lub świadomego porzucenia jej lub Nahana Al Atta. Niedopasowanie do poszczególnych tatuaży uważa się za znak o tym mówiący. Śmierć ostatecznie przypieczętowuje ten stan. Dheri ogarnięta przez Karaam nie może osiągnąć ostatniego stadium swego Istnienia i jest zmuszona do powtórnego odbycia Podróży, co wystawia je na kolejne wyzwania i cierpienie. Ponowna Podróż nie odbywa się w tym samym świecie, jednak wspomnienia z poprzednich światów czasem objawiają się danemu Dheri, jest to wyrazem wysokiej samoświadomości i zrozumienia siebie.

Nahana Al Atta - Szlachetne Prawa Spełnienia - jest to osiem zasad utożsamianych z ośmioma kolejnymi elementami życia reprezentowanymi przez tatuaże: Kalee, Elya, Sira, Naha, Ayahi, Hora, Thela i Hallaya. Pierwsze jest odpowiednim nastawieniem, należy zrezygnować ze złych intencji względem siebie i innych, co jest niezbędne we wszystkich kolejnych krokach. Drugie to poznawanie praw rządzących światem i praw Nahany, ich właściwe zrozumienie i przyjęcia za obowiązujące. Jako pierwsze kształtuje się swoje czyny, z których należy wykorzenić przemoc i wszystko, co może szkodzić innym osobom i istotom, a także sobie samemu. Na potwierdzenie czynów idą właściwe słowa, które mają głosić prawdę i empatię. Piąty element życia nierozłącznie utożsamiany jest z ostrożnością, oznacza ona, że należy uważać na swoje postępowanie na każdym kroku i stale je korygować. Niezależność wiąże się z utrzymaniem siebie i rodziny, to utrzymanie powinno być dobre, nie działać na szkodę innych istot czujących. Jako najtrudniejszy uznaje się zachowanie czystych i dobrych myśli, które nie dopuszczają pojawiania się złych intencji i złego nastawienia. Ostatni etap, utożsamiany z odejściem ze świata śmiertelnych, to oczyszczenie umysłu i wewnętrzne odsunięcie Dheri od potrzeb jego powłoki.

Hayan - Szczęście - nie jest nieskończonym dobrobytem tak, jak postrzegają je ludzie, a raczej stanem pozbawionym potrzeb i pragnień. Z nich bowiem rodzą się niedostatki, więc brak potrzeb oznacza brak problemów z ich zapewnianiem. Hayan to absolutna niezależność, uwolnienie się od świata i samego siebie, co dla wielu kultur wydaje się niezrozumiałe. W rzeczywistości oznacza nic innego jak właśnie zapanowanie i pozbycie się swoich zachcianek.